Wankelmoed, een prachtig woord dat ik voor het eerst hoorde van schrijfster Désanne van Brederode. Het bijvoeglijk naamwoord ‘wankelmoedig’ heeft voor mij niet direct positieve connotaties. Het refereert voor mij aan besluiteloosheid, aan halfslachtigheid. Maar van het zelfstandig naamwoord werd ik direct enthousiast. Het klonk ineens fris en uitnodigend: dapper in onzekerheid, hardop durven benoemen dat je iets niet weet, een volgende stap durven zetten, zonder nog stevig op je benen te staan. Zo voelde ‘wankelmoed’ direct als iets om hartstochtelijk voor te pleiten.
Precies in de tijd dat ik het begrip ontdekte, leerde onze kleindochter lopen. Zij demonstreerde heel letterlijk haar wankelmoed: onbevreesd zette ze negen prachtige eerste stappen. Met haar armpjes wat vrij van het lichaam, voetje naar voren, even balans zoeken, voet plaatsen op de vloer, rust en dan sneller door, van voet naar voet, met het hele lichaam moedig wankel ondersteunend, zoekend. Zo zouden wij allemaal in het leven en ook in ons werk moeten staan, vind ik. Kinderen zijn helemaal niet bang om te vallen. Die doen dat gewoon. En leren elke dag ongelooflijk veel. Waar zijn wij deze dappere zoekende houding kwijtgeraakt? Wie heeft ons wijsgemaakt dat ‘weten en kunnen’ beter is dan ‘niet weten’ of ‘(nog) niet kunnen’?
Kleerscheuren en je backhand
Juist door het niet te weten, het niet te kunnen, een open blik te houden, bereid zijn nieuwe dingen te ontdekken, ervaar je meer en zie je meer. Zo leer je uiteindelijk het meest, ook als volwassen professional. Daarvoor is wél moed nodig. “Het is van belang dat je kleerscheuren durft op te lopen”, zegt ook Jochem Westerhof van het Ontwikkelbureau Nederland. Over ‘leren in organisaties’ heeft hij een stellige mening: “Je kunt alleen maar leren, met vallen en opstaan, door iets te gaan doen waarvan je niet weet of je het zomaar kan en of het goed afloopt.” Ofwel: alleen als je bereid bent soms te vallen, kun je ontdekken en leren. Het brengt je uiteindelijk veel verder dan blijven doen wat je al kan, wat je al weet.
De vraag is dus: hoe doe je dat dan, durven leren in je werk? Mijn overtuiging is: door open te zijn, ook over de dingen die je niet weet of niet kunt. Toon je wankelmoed, je raakbaarheid. Sta open voor voortschrijdend inzicht, durf te heroverwegen, te denken vanuit meerdere waarheden, onderzoek de ruimte tussen paradoxen. Fouten maken mag, kleerscheuren zijn belangrijk. Zoals Leonard Cohen zegt: There is a crack, a crack in everything. That’s how the light gets in. En zorg dat het geen solistische bezigheid is, dat leren. Deel je ervaring met je collega’s; samen leren is cruciaal. Sta open voor de mensen waarmee je werkt, weet dat je de wijsheid niet in pacht hoeft te hebben, kies ervoor om dagelijks de dialoog aan te gaan en samen op onderzoek te gaan. In hun boek An Everyone Culture pleiten Kegan & Lahey ervoor, dat je elke dag aan je collega’s duidelijk kenbaar maakt wat ‘je backhand’ is, de slag die zwakker is dan je forehand. Alleen dan kunnen ze je helpen die slag te versterken. Zo word je samen beter in je werk. En wendbaarder bovendien.
Adventskalender
Is wankelmoed tonen moeilijk? Nee. Je kunt het allang. Als peuter die leerde lopen kon je het al, maar ook op andere momenten in je leven. Désanne van Brederode introduceerde, naast wankelmoed, de metafoor van de adventskalender. Niet de variant met chocolaatjes erin, maar de klassieker. Van Brederode gunt iedereen, dat je – op weg naar de toekomst – jezelf kent als een adventskalender. Dat je in staat bent om terug te kijken naar al die leerzame en bepalende momenten in je leven, en te ervaren dat je eerder ook wankelmoed hebt getoond. En dat het je verder heeft gebracht. Elk luikje dat je opent, biedt zicht op een wezenlijk levensmoment. Een moment waarop je geraakt werd, dat je vormde. Een moment dat je nog steeds voedt. De kunst is, om verbinding te leggen met al die momenten. Beschouw je zelf eens alsof je weer zestien bent. Open dat luikje. Hoe was het toen, wat zie je? En wat ervaar je, voel je achter het luikje van toen je vier was? Al die levensmomenten achter die luikjes zijn momenten van kleerscheuren, van durven doorgaan, van een helpende hand, van diep leren.
Wanneer je in staat bent te verbinden met deze momenten van wankelmoed en erop te reflecteren, alleen en met anderen, dan draagt dit sterk bij tot jouw individuele groei en peer learning. Het verrijkt de persoon én de professional die je nu bent. Het maakt je wendbaarder en biedt je meer perspectieven in je vakmanschap.
Wat was jouw moment van wankelmoed en hoe leerde je? Hoe laat jij je raken in je werk? Ik ben benieuwd naar je ervaring!
Meer weten over lerende organisaties? Neem contact met ons op.
